De Nederlandse Hervormde Kerk is niet alleen de oudste kerk, maar ook het oudste gebouw in Bunschoten,. Een exact bouwjaar is niet te geven, maar gelet op de bouwstijl is de kerk tussen 1475 en 1500 gebouwd. Er werd begonnen met de bouw van het achterste deel, het zogenaamde koor, daarna het middenstuk met de zijbeuken en tot slot de toren. Overeenkomstig Rooms-katholieke traditie werd de kerk gebouwd met een kruis als plattegrond.
Na een paar honderd jaar moest de kerk worden gerestaureerd. Inmiddels was de reformatie geweest en de behoefte aan een grote kerk was er rond 1790 niet. Om kosten besparen, werd besloten het koor en de zijbeuken te slopen. Van de opbrengst van die bouwmaterialen kon een deel van het overblijvende gebouw worden gerestaureerd zodat de kosten relatief laag bleven. Een jammerlijk besluit waardoor de kerk een stuk van haar oorspronkelijke schoonheid heeft verloren.

De kerk is gewijd aan de Heilige Catharina van Alexandrië. Catharina was een van de heiligen die men in tijden van nood aanriep. Om die reden is Sint Catharinakerk de oorspronkelijke naam van deze kerk.

De kerk is gebouwd in een laatgotische stijl. Gotiek is de naam voor een laatmiddeleeuwse stijl toegepast in de periode 1140-1500 in de beeldende kunsten en de architectuur, die vooral aanwezig is in kerkgebouwen. De gotiek wordt gezien als de eerste echt vernieuwende stijl sinds de val van het Romeinse Rijk. Belangrijk bij deze stijl is de constructiemethode waarbij de massa door overspanningen wordt gedragen. De muren hadden niet langer een dragende functie en konden van grote hoge vensters worden voorzien. Met laatgotisch wordt de laatste fase van de gotiek aangeduid en dat is van 1300 – 1500.

Grafzerken
Eeuwenlang werden overledenen in de kerk begraven. De grafzerken op de vloer dateren uit de periode 1620-1808. Na die tijd vonden begrafenissen plaats naast en achter de kerk. Het oude kerkhof heeft rond 1962 plaatsgemaakt voor de huidige parkeerplaats.

De toren
De toren van de kerk is ongeveer 38 meter hoog inclusief de spits. In tegenstelling tot de kerk, is de toren eigendom van de gemeente Bunschoten. Dit is een gevolg van de scheiding tussen kerk en staat zoals die in de Franse tijd (in dit geval 1798) gestalte kreeg. De toren was in die tijd belangrijk als uitkijkpost en ook voor het weergeven van de tijd. De klokken, die dateren uit 1445 en 1659 waren bovendien belangrijk voor het waarschuwen van de bevolking bijvoorbeeld in geval van brand of overstromingen. Ongeveer halverwege de toren bevindt zich een ruimte die als gevangenis werd gebruikt.
Het gebouw kent vele details zowel aan de buitenkant als aan in het interieur. Een van de opvallendste details zijn de ruitvormige patronen naast de hoofdingang. Dit patroon van een donkerkleurige baksteen, stamt uit de tijd van de Germanen en de Franken die met een X of een ruit een plaats aanduiden waar rechtspraak plaatsvond.

Interieur
In de kerk is in 1860 een orgel geplaatst. Dit ‘Bätz-Witte’ orgel was het eerste orgel in de gemeente Bunschoten. Het wordt nog elke week gebruik in de erediensten. 

Naast het orgel, staan in de kerk nog andere interessante objecten. Behalve de preekstoel, het doophek en de herenbanken, is dat vooral de Waterschapsbank. Een vrijwel uniek object omdat in geen enkele andere kerk in Nederland een bank van een waterschap aanwezig is. Interessant zijn de diverse tekstborden, het doopvont en diverse details met name ook op het gewelf.

Meer informatie over deze kerk is te vinden op www.monumentenbunschoten.nl.