Dit keer gaat de erfgoedvraag over naamborden en grenzen. Het is een inwoner opgevallen dat er plaatsnaamborden staan bij Zevenhuizen en Eemdijk, maar niet bij Spakenburg. Feit is natuurlijk dat er bij de verschillende toegangen van de bebouwde kom wel borden staan met het opschrift ‘’Bunschoten-Spakenburg’. Borden apart voor Spakenburg zijn er niet net zo min als er borden zijn voor Bunschoten.

In de tijd dat de bebouwing van Bunschoten en Spakenburg nog niet aan elkaar was vastgegroeid, stonden er aparte borden, maar die zijn in de loop van de tijd verdwenen. Het doet de vraag de rijzen waar de grens van Spakenburg lag.

Grenzen

Het is een vraag die vaker wordt gesteld. Een beetje onbegrijpelijk want het antwoord op de vraag is heel gemakkelijk namelijk dat er geen grens is tussen Bunschoten en Spakenburg. Net zo min als er een grens is tussen Bunschoten en Eemdijk of tussen Bunschoten en Zevenhuizen.

Die grens is er nu niet en die is er nooit geweest. Dat is te verklaren omdat er van oudsher alleen grenzen zijn om de gemeente Bunschoten. Die grenzen werden grofweg gevormd door de Eem, de Zuiderzee, de Laak en een lijn ongeveer evenwijdig aan de Bisschopsweg. Dat was het grondgebied van Bunschoten. Daarbinnen zijn er geen grenzen. Dat was anders geweest als Spakenburg in het verleden een zelfstandige gemeente was geweest. Maar Spakenburg is ontstaan op het grondgebied van Bunschoten waardoor er nooit een grens is geweest.

Verwarring

Een andere zaak is waar die vraag naar de ligging van de grens vandaan komt. Het bestaan van de vraag doet vermoeden dat er iets van een afscheiding of iets dergelijks is geweest. Dat is niet het geval, maar de gedachte wordt veroorzaakt door de plaatsnaamborden die vroeger de ligging van de verschillende kernen of bebouwde kommen aangaven. Net zoals er nu nog een bord is dat de kern Eemdijk aanduidt, waren er vroeger borden met alleen Bunschoten en Spakenburg. Sinds de beide kernen aan elkaar zijn vastgegroeid, staat er op de borden ‘Bunschoten-Spakenburg’ met daaronder ‘gem. Bunschoten’.

De plaats van die borden zegt alleen iets over de ligging van de bebouwde kommen. En dat is niet hetzelfde als een grens. Bovendien zijn de borden in de loop van de tijd verplaatst. Op een foto uit de jaren 1930 is te zien dat het bord Bunschoten vroeger net voor de Pol stond. Dat was ter hoogte van de Abel Tasmanstraat. In de jaren 1950 stond het bord verderop in de Veenestraat ongeveer op de plaats waar nu de Oostelijke randweg begint. Pas later, na de opheffing van de gemeente Hoogland, kwam het bord een stuk ten zuiden van de Bisschopsweg te staan. Dat geeft al aan dat de locatie van een plaatsnaambord, geen grens aanduidt.

Het bord met de aanduiding Spakenburg stond in de jaren 1930 iets voorbij de Huijgenlaan. Begrijpelijk want daar begon de bebouwing. Maar ook in dit geval betekent dat niet dat daar de grens ligt.

Waar begint Spakenburg?

Toch kan er wel enigszins een antwoord worden gegeven op de vraag waar Spakenburg begint. Dat heeft niets met een grens te maken, maar met de vraag waar de kern begint. Kijkend naar de historische situatie, lag nabij de Zuidwenk vroeger de zogenaamde Sytwende. Dat was een soort van gemeenschapsland of een dijkje dat van oost naar west over het grondgebied van Bunschoten liep. Wellicht was het een eerste dijk om het water van het Flevomeer te keren.

Eigenlijk is het niet zo gek om juist daar Spakenburg te laten beginnen. Eeuwenlang immers kwam de bebouwing van Spakenburg niet verder dan daar waar nu de Zuidwenk ligt. De bebouwing aan het eind van de Kerkstraat werd wel ’t Engd genoemd. Daarmee werd ook het einde van Spakenburg aangeduid.

Maar plaatsen breiden zich uit. De meest voor de hand liggende locatie om te bouwen, was in ‘Ongerweges’. Vanuit Bunschoten was daar al in 1877 een boerderij naast de molen gebouwd. Later begon de bebouwing vanuit Spakenburg met de huizen op de Pol op de hoek van de Talmastraat. Dat was in de jaren 1920.

Daarna is het gebied langzaam maar zeker volgebouwd. De plaats waar de bebouwing plaatsvond, was afhankelijk van de bereidheid van de eigenaren om grond te verkopen.  Om die reden kan sinds het volbouwen van Ongerweges moeilijk meer worden aangegeven waar Bunschoten eindigt of waar Spakenburg begint.

Terugvallend op historische gegevens, kan de grens op de Zuidwenk, Talmastraat en Heemstedesingel worden gelegd. Rekening houdende met de eerste uitbreidingen van Spakenburg, kan deze lijn op de Huijgenlaan, Pr. Bernhardstraat en Aak worden gelegd. Maar alles bij elkaar is het een theoretisch verhaal.